Baksoda, bakpoeder en gist

Bakpoeder, natriumbicarbonaat, zuiveringszout
In Azië gebruikt men in plaats van gist vaker baking soda (baksoda) en baking powder (bakpoeder) als rijsmiddel in beslag en deeg. Daarnaast gebruiken ze baking soda bijvoorbeeld ook om wokreepjes mals te maken of garnalen knapperig. Al zijn dat nog goed bewaarde geheimen.

De toepassingen en benamingen in recepten kunnen soms verwarrend zijn, alleen al omdat wij in Nederland het scheikundig element Na “natrium” noemen en de Engelsen “sodium”. En wat is het verschil tussen baking soda en baking powder? En wat zijn zuiveringszout en ragi tape?

Het volgende lijstje zet alles eens overzichtelijk bij elkaar.
klik hier voor het overzicht

Stoommandje, stoompan of stoommachine

Stoommandje, stoompan, stoomrekje

Hoe heet het?
Stomer, stoompan, (bamboe) stoommandje, stoommachine, steamer, zhēnglóng / 蒸笼.

Hoe te gebruiken?
Het principe is simpel: onderin zacht kokend water, bovenin eten in een geperforeerd schaaltje.

Wat is er te koop?


Stoompan

Eigenschappen: Aluminium, 2 verdiepingen stoompan, in meerdere maten verkrijgbaar, variërend van 15 cm tot wel 65 cm
Voordelen: in de grotere versies kun je ook hele vis of kip stomen of een aantal bordjes tegelijk.
Nadelen: neemt flink wat kastruimte in
Prijsklasse: ± € 20 – 60

Stoommandje in pan

Eigenschappen: inklapbaar, roestvrijstalen mandje
Voordelen: past in grote en kleine pannen. Goed afwasbaar. Neemt minste ruimte in.
Nadelen: let op dat er geen raar uitsteeksel in het midden zit. Dat is misschien handig om het mandje uit een hete pan te halen, maar zit verder nogal in de weg.
Prijsklasse: ± € 10,-

bamboe stomer

Eigenschappen: bamboe stomer
Voordelen: klein, niet te duur
Nadelen: niet echt lekker afwasbaar, maar daarvoor zijn er dan weer vetvrije papiertjes uitgevonden. Zie hieronder.
Prijsklasse: ± € 6,50 – 12,50

Electrische stomer

Eigenschappen: electrisch, 2 of meer verdiepingen
Voordelen: neemt geen ruimte in op je gasfornuis
Nadelen: vaak toch nog te klein voor vis/kip, passen amper borden in, neemt flink wat kastruimte in
Prijsklasse: ± € 60-140

 

Alternatieven
Stomen kan ook in een pastapan of couscoussière, op een electrische rijstkoker of geïmproviseerd met stalen vergiet of zeef in een gewone pan. Let dan wel op dat de deksel nog goed sluit en er geen stoom ontsnapt en dat het vergiet boven, niet in het water hangt. Verder hoorde ik van iemand die vis stoomt in haar rookoventje en last but not least is daar de stoomoven.

Welke is het beste?
Dat is natuurlijk niet te zeggen, het ligt maar net aan de eisen die je stelt. Maar dit zijn wat tips ter overweging:

  • Bedenk wat je er “maximaal” in zou willen stomen. Een paar dimsummetjes lukt met allemaal wel, maar een familie hoeveelheid groenten gaat niet lukken in zo’n klein mandje. En een hele zeebaars of kip lukt alleen in de grote, aluminium pan of misschien een flinke electrische stomer. (zeker niet die op het plaatje hierboven)
  • Heb je altijd genoeg plek op je fornuis, of kom je vaak pitten tekort? Dan biedt electrisch uitkomst. En bedenk dat zo’n joekel van een aluminium stoompan al gauw driekwart van je fornuis in beslag neemt. Een klein gaspitje in zo’n koffertje kan dan uitkomst bieden, maar toch.
  • Het is heel handig als je de etenswaren met bord en al kunt stomen. Je borden zijn meeverwarmd en je hoeft niet te klungelen om alles heel (!) uit de stomer te krijgen. Bedenk welke borden of bordjes je graag zou gebruiken en check of die passen voordat je een stomer aanschaft.

Handige hulpmiddelen
Hoewel bananenblad natuurlijk wel decoratiever en authentieker is, zijn geperforeerde, ronde vloeitjes iets praktischer om plakkende dimsummetjes en vieze mandjes te voorkomen (€ 2,65 voor echt heeeel veel vloeitjes). De plate savers zien er handiger uit dan ze zijn. Nadeel is dat het bovenste bord sneller gaart dan het onderste, hoewel de oplossing daarvoor misschien is om er gewoon een leeg bord bovenop te zetten. En tot slot bestaat er een “bordenpakker“, tenminste, dat is wat ik heb bedacht dat het is. Het stond er niet op.

Recepten voor de stoompan
Hoofdgerechten: Gestoomde dorade of zeebaars met sojasaus en gember of gestoomde zalm met zwarte boontjes. Beide lekker met
lauwwarme paksoi salade (waarbij de paksoi dus wordt gestoomd)

Lekker als lunch- of voorgerecht: hartige custardjes, gestoomde oesters of gestoomde coquilles. En natuurlijk altijd makkelijk, dimsummetjes als garnalenpasteitjes of varkenspasteitjes.

Copycats (namaak merken)

In Nederland kennen we A-merken, B-merken en huismerken, maar in de Aziatische supermarkten is er nog een vierde categorie: nepmerken. Copycats, in het Engels. Aan de ene kant wil ik daar eigenlijk geen oordeel over hebben, iedereen moet zelf maar uitmaken wat hij koopt, maar aan de andere kant, dat schaamteloos kopieren van etiketten en verpakkingen irriteert me. Niet alleen omdat ik ook wel eens mis heb gegrepen, maar vooral omdat de informatie op het etiket verdacht vaak beneden de maat is en de kwaliteit/smaak van het product ook te wensen overlaat. En aangezien Chinese producten in Nederland toch al zo’n slechte reputatie hebben wil ik er toch aandacht aan besteden. Ik zou het jammer vinden als iemand denkt dat Chinese sojasaus inferieur is, enkel omdat ze zo’n nepmerk in huis hebben gehaald. Vandaar een paar voorbeelden:

Sojasauzen

Namaak sojasaus
Links het bekendste merk Chinese sojasaus: Pearl River Bridge.
Rechts twee copycats: Golden Lion en Sunwick.
Ik heb ze naast elkaar geproefd en de namaak haalt het niet bij Pearl River Bridge. Ik vermoed dat het niet alleen een namaak merk is maar ook een namaakproduct. Dus dat sojasaus niet via natuurlijke fermentatie wordt gebrouwen maar met behulp van zoutzuur en kunstmatige smaakjes in elkaar wordt geflanst.
Lees meer over: (lichte) sojasaus

Rijstwijn

Merk en namaak Shaoxing rijstwijn
Links een bekend merk Shaoxing rijstwijn: TTL, Taiwan Tobacco & Liquor Corporation. (herkenbaar aan de rode letters TTL op de dop)
Daarnaast 2 onbekende merken. De producent wordt niet vermeld. Opvallend is dat op die eerste nepfles heel prominent “rijst” staat, op de tweede nepfles staat Shaohsing Chiew.
De prijs van de TTL-rijstwijn ligt meestal zo rond de 4 euro. Die nep-rijstwijnen vaak onder de 2 euro.
Helemaal rechts op het plaatje zie je het kleurverschil tussen de TTL en het nepmerk “rijst”. Geen idee of dat kleurverschil ook op een kwaliteitsverschil duidt, maar ik vond de kloon beduidend viezer.
Lees meer over: Shaoxing rijstwijn

Kandijsuiker

Merk en namaak kandijsuiker
Links gele kandij van het gevestigde merk Kirin Brand. Rechts een kloon van het klonenmerk Golden Lion. Ik heb die versie niet zelf gekocht en kan me voorstellen dat het voor suiker misschien niet zoveel uitmaakt, maar ik ben een beetje klaar met de klonen. Ik gun mijn geld aan een bedrijf dat zijn reputatie zelf heeft verdiend en niet bang is om zijn contactgegevens op het etiket te zetten.
Lees meer over: Chinese bloksuiker en kandijsuiker

Umami (de vijfde smaak)

Umami-bom Naast de 4 basissmaken zoet, zout, zuur en bitter erkennen wij sinds een tijdje (en de Aziaten al veel langer) een 5e basissmaak: umami. Vrij vertaald: hartig of letterlijk vertaald: verrukkelijk. Chinezen noemen het xianwei 鲜味.

Umami zit van nature in zeer hoge mate in allerlei gefermenteerde en gerijpte delicatessen zoals roquefort, parmezaanse kaas, sojasaus of vissaus en in minder hoge mate ook gewoon in vlees, champignons, bouillon, tomaten en zelfs moedermelk. Dus eigenlijk kennen wij deze smaak onbewust al veel langer, we hebben het alleen nooit eerder als aparte basissmaak aangemerkt. De Aziaten wel. In 1908 wist de Japanse scheikundige Kikune Ikeda voor het eerst de stof verantwoordelijk voor de umami-smaak in konbu-zeewier precies aan te wijzen. Het bleek te gaan om glutamaat. Een paar jaar later werd een tweede umami-stof ontdekt: inosine-monofosfaat (gevonden in gedroogde bonito (tonijn)) en in 1960 nog een derde umami-stof: guanosine-monofosfaat (gevonden in shii-take paddestoelen)

Net zoals we allerlei soorten suikers (glucose, fructose, sacharose, etc) op onze tong als “zoet” ervaren, zo ervaren we glutamaat, inosinemonofosfaat en guanosinemonofosfaat op onze tong als “umami”. Dat was heel lang een theorie, maar in 2001 werd het ook wetenschappelijk bewezen door de bioloog Charles Zuker. Hij toonde aan dat op onze tong speciale umami-smaakreceptoren zitten.

Een lijstje ter illustratie:

* Kombu zeewier 3190mg glutamaat per 100g
* Marmite 1960mg glutamaat per 100ml
* Roquefort kaas 1280 mg glutamaat per 100g
* Parmesaanse kaas 1200mg glutamaat per 100g
* Sojasaus 500mg glutamaat per 100g
* Gedroogde ham 337mg glutamaat per 100g
* Sardientjes 280mg glutamaat per 100g en 193mg inosinemonofosfaat per 100g
* Rijpe tomaten 246mg glutamaat per 100g
* Makreel 215mg inosinemonofosfaat per 100g