Takoyaki (Japanse poffertjes)

Takoyaki, Japanse poffertjes
Hoe heet het?
Takoyaki / たこ焼き / 蛸焼, octopus balls, octopus fritters, inktvis balletjes, Japanse poffertjes.

Wat is het?
Takoyaki is een moderne, Japanse fastfood / streetfood snack, oorspronkelijk uit Osaka. Het is een poffertje maar dan boller, ronder en met een zijdezachte structuur van binnen. Traditioneel gevuld met een stukje octopus, wat rode gember, tenkatsu en lente-ui. Ze worden gebakken in een takoyaki pan en daarna op smaak gebracht met okonomiyakisaus, kewpie mayonaise, aonori en bonito flakes. Maar er lijken constant nieuwe varianten bij te komen, zoals met garnalen & chilisaus of zelfs met ham & kaas.

Hoe te gebruiken?
Takoyaki is natuurlijk het lekkerst als die vers bereid is (zie recept) maar tegenwoordig vind je kant-en-klare takoyaki balletjes ook in de diepvries van de toko. Die zijn hoewel zeer karig gevuld, best lekker. Je moet je alleen niks aantrekken van de gebruiksaanwijzing op het etiket want 2 minuten in de magnetron moet een vergissing zijn, 25 minuten op een rooster in een oven van 180°C werkt veel beter. Daarna op een bordje leggen, kant-en-klare okonomiyaki saus erover, mayonaise, aonori en bonito flakes.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Zelf takoyaki maken

Zelfgemaakte Takoyaki
Takoyaki is een Japanse snack, een soort bol poffertje met in het midden wat octopus, rode gember en andere smaakmakers. Eroverheen gaat okonomiyakisaus, kewpie mayonaise, aonori en bonito flakes. Maar omdat octopus niet altijd makkelijk te krijgen is maak ik het met stukjes grote garnaal. Vroeger gebruikte ik een Hollandse poffertjespan (zie foto onderaan de post), maar in een Japanse gaat het beter (zie foto bovenaan de post). Lees voor je aan de slag gaat alle posts over de ingrediënten die je nodig hebt en meer over de takoyakipan en kijk dit filmpje om de techniek van bakken en draaien te zien.

Klik hier voor het recept…

Takoyaki Pan voor Takoyaki

Takoyaki Pan
Hoe heet het?
Takoyaki pan, Japanse poffertjespan, takoyaki-ki / たこ焼き器.

Wat is het?
Een takoyaki pan is een Japanse versie van onze poffertjespan, alleen zijn de rondjes iets dieper/ronder en kleiner van diameter (de sojaboontjes op de foto illustereren dat hopelijk een beetje). Ze bestaan in allerlei uitvoeringen, licht, zwaar, aluminium, gietijzer, met of zonder anti-aanbaklaag, goedkoop, duur, met veel of weinig inhammetjes. Er zijn ook elektrische uitvoeringen, die zet je op tafel om gezellig met zijn allen takoyaki’s te maken (foto). Weer eens wat anders dan gourmetten.

Hoe te gebruiken?
Je verhit de licht ingevette pan, giet de kuiltjes vol met een soort pannenkoekenbeslag, laat daar een stukje octopus en extra smaakmakers in afzinken en zo gauw de buitenkant genoeg gebakken is om niet meer aan de pan te plakken draai je het poffertje een kwartslag om. Daardoor loopt er wat ongaar beslag in de pan. Wacht tot dat beslag weer net aan gaar is en draai de takoyaki nog een kwartslag. Wederom loopt er wat ongaar beslag uit en nu zou je een perfect rond en enigszins hol poffertje moeten hebben. Bak nog wat langer en draai regelmatig tot ze mooi egaal bruin en knapperig van buiten en silky van binnen zijn.

Tips, weetjes & recepten

  • Duidelijk instructiefilmpje van: Cooking with Dog.
    Na de klik hieronder het recept in het Nederlands uitgeschreven met linkjes voor meer uitleg van alle ingrediënten.
  • Er zijn ondertussen op de wereld al vele varianten verzonnen: hartig, vegetarisch, zoet. Eigenlijk zouden wij Hollanders, met onze pannenkoekentraditie de beste varianten moeten kunnen verzinnen. Met spek en appelstroop bijvoorbeeld.
  • Alternatieve pannen:
    * zo’n moderne, elektrische cake pop maker. (zie: filmpje)
    * een ouderwetse, Deense Æbleskiver-pan (Deense poffertjes)
    * een Hollandse poffertjespan, al is die niet ideaal. De takoyaki wordt niet mooi rond en zeker niet hol/luchtig van binnen. (ik probeerde het eerder, kijk: foto)

Recept na de klik (klik)

Octopus

octopus tentakelsHoe heet het?
Octopus, pulpo, tako / タコ (Japan), muneo / 문어 (Korea).
Of algemener: inktvis, squid.

Wat is het?
Culinair gezien kun je inktvissen indelen in 3 groepen: pijlinktvis, zeekat/sepia en de octopus. Octopus heeft in tegenstellling tot die andere twee “slechts” 8 tentakels en geen intern skelet. Het is zo’n inktvis zoals je die in griezelfilms en cartoons ziet: bolle kop met lange, krioelende tentakels. In Japan eet men sashimi van octopus (rauw dus). In Korea eet men het zo rauw dat de tentakels op het bord nog bewegen in de sesamolie en de zuignapjes zich in een soort stuiptrekking aan je tong vastzuigen (filmpje). Of nog erger, men eet ze echt levend (enger filmpje!). In Japan en Korea eet men octopus ook wel kort gegrild, maar in de rest van de wereld eet men octopus meestal lang gestoofd tot het zoet en mals is.

Hoe te gebruiken?
Om octopus mals te krijgen (d.i. de celstructuur te verruïneren) slaat men ‘m in veel culturen voor het koken een tijdje tegen de rotsen (filmpje), in Japan beklopt men ‘m met een afgeplatte diakon, maar gewoon invriezen en ontdooien blijkt ook te werken. Laat je de kop zitten (omdat het velletje bij bereiding dan mooier blijft zitten) snijd de oogjes en de bek/snavel eruit, keer de kop binnenstebuiten en haal ‘m leeg. Spoel de octopus in ruim water schoon en kook ‘m zachtjes sudderend in ongeveer 45 tot 60 minuten in ruim water (30g zout per liter) gaar. Laat afkoelen in het kookwater. Verwerk de octopus warm, lauw of koud in salades, gegrilld met een sausje of in takoyaki (Japanse poffertjes). Rauwe bereidingen zou ik aan een sushi chef overlaten.

Tips, weetjes & recepten

  • In Korea sterven elk jaar mensen omdat ze zich “verslikken” in levende octopus die zich vervolgens vastzuigen in hun keel.
  • Recept: takoyaki. Een populaire, Japanse “straat snack”: een boller, ronder poffertje gevuld met oa een stukje octopus, bestreken met een zoete okonomiyaki-achtige saus, kewpie en aonori.
  • In Japan masseert men de octopus nog voor men ‘m beklopt. Masseren en wrijven in zo’n aardenwerken vijzel met ribbeltjes. Daarbij komt slijm los, dat lijkt op schuimig eiwit en dat spoelt men weg. De octopus zou daardoor minder “vissig” smaken, delicater dus.

Wat is er te koop? (klik hier)

Okonomiyaki saus

okonomiyaki sauceHoe heet het?
Okonomiyaki saus (お好みやきソース), Japanse bbq-saus, een zoete variant van Japanse Worcester saus.

Wat is het?
Tsja, wat is het? Saus voor over de okonomiyaki! Okonomiyaki is als een gevulde omelet, maar dan niet op basis van ei, maar op basis van een elastisch pannenkoekenbeslag. Verder ook de saus voor over takoyaki. De smaak van de saus wordt omschreven als een dikkere, zoetere worcestershire saus, maar ik associeer de smaak eigenlijk vooral met currysaus. (voor over een patatje speciaal)

Zelf okonomiyaki saus maken
1 el ketchup
2½ tl Japanse Worcestersaus
1½ tl oestersaus
1 tl suiker
Meng alles door elkaar. Voeg naar smaak een klein beetje meer van het ene of andere ingrediënt toe. Klaar.

Hoe te gebruiken?
Nadat je okonomiyaki of takoyaki is gebakken smeer je de bovenkant in met okonomiyaki saus. Kan me voorstellen dat het ook werkt over een dikke omelet, foo yong hai of bij een frikandel speciaal. ;)
In de ijskast nog maanden houdbaar.

Tips, weetjes & recepten

  • Tip om de naam te onthouden: spreek economie bekakt uit. Okonomi betekent “wat je wilt”. En dan natuurlijk yaki, wat we al kennen van de teriyaki & yakitori en wat “gegrilld” of “gebakken” betekent.
  • Eventueel te vervangen door tonkatsu saus. Die lijkt er wel op, maar is zuurder/frisser.
  • Okonomiyaki saus kun je ook maken met wat meer Westerse ingrediënten:
    4 eetl tomatenketchup
    ½ eetl Worcestershire sauce
    ¼ theel dijon mosterd
    2 eetl mirin (Japanse, zoete rijstwijn)
    1 eetl suiker
    1 theel Japanse of lichte sojasaus
    Samen in een pannetjes, 3 minuutjes zachtjes door laten koken en dan af laten koelen.
  • Recept voor mijn versie van: okonomiyaki

Wat is er te koop? (klik hier)

Tenkasu (tempura scraps)

Tenkasu, tempura stukjesHoe heet het?
Tenkasu (天かす), tempura scraps, tempura flakes, tempura druppels, agedama (揚げ玉)

Wat is het?
Vroeger waren dit geknoeide druppels tempurabeslag die je krijgt als je tempura frituurt. Men vond het zonde die weg te gooien en verzon er een nieuw doel voor. Tegenwoordig worden deze stukjes gewoon zo in de fabriek gemaakt en kun je ze kant-en-klaar in een zakje kopen. Het smaakt een beetje naar kroepoek, zonder de garnaalsmaak. Niet echt lekker om zo te eten, maar wel om te verwerken.

Hoe te gebruiken?
In Japan wordt tenkasu verwerkt in de fastfood gerechten okonomiyaki (gevulde pannenkoek) en takoyaki (gevulde poffertjes). Of als topping op udon soep. Luchtdicht, bij kamertemperatuur lange tijd te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Mijn versie van: okonomiyaki
  • Meer over: takoyaki
  • Dit product ligt niet bij de gemiddelde Aziatische supermarkt, ik vond het bij Hayato in Hillegersberg, gespecialiseerd in Japanse producten.
  • Eventueel vervangen door: kleine stukjes kroepoek of Indische, gefrituurde uitjes. Of gewoon zelf maken en wat tempurabeslag in een frituurpan druppelen. Voorgedaan in dit: filmpje

Wat is er te koop? (klik hier)

Kewpie (Japanse mayonaise)

Japanse mayonaiseHoe heet het?
Kewpie mayonaise, Q.P, Japanse mayonaise.

Wat is het?
Kewpie is een wereldberoemd merk Japanse mayonaise, vernoemd naar de Kewpie-pop die begin vorige eeuw in de hele wereld populair was. (ik ken ‘m niet, maar Anne Frank schijnt ‘m voor haar Sinterklaas te hebben gekregen). De mayonaise is friszuur.

Hoe te gebruiken?
In dunne lijntjes een rastertje spuiten over de okonomiyaki of takoyaki. Als je de rode dop eraf draait kun je dikkere, stervormige strepen trekken. Wordt ook gebruikt in sommige gerolde sushi. Verder natuurlijk gewoon te gebruiken in plaats van elke andere mayonaise.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Aonori (zeewier flakes)

aonoriHoe heet het?
Aonori, green laver, green nori flakes, blauw zeewier, 青海苔, アオノリ.

Wat is het?
Aonori is zongedroogd zeewier, verkruimeld tot flakes of poeder of iets daartussen in. De naam suggereert ten onrechte dat het gewoon verkruimelde norivellen zijn, maar het is van een heel ander geslacht zeewier. Aonori wordt gemaakt van (bepaalde soorten) zeesla.

Hoe te gebruiken?
Aonori wordt vooral gebruikt als kruidige garnering. Het ruikt naar gemaaid gras en heeft het ziltige van zeewier. Lekker als finishing touch op bijvoorbeeld okonomiyaki, takoyaki, noodlesoep of noodles. Een schepje in je tempurabeslag kan ook. Luchtdicht nog lang bij kamertemperatuur te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Bonito vlokken (Katsuobushi)

Bonito flakesHoe heet het?
Bonito vlokken, bonito flakes, fish flakes, katsuo-bushi / かつおぶし / 鰹節 (Japan).

Wat is het?
Bonito vlokken zijn de schaafsels van een gedroogde, gefermenteerde en gerookte tonijnsoort, namelijk de gestreepte tonijn. Ook wel bonito, skipjack, skipjacktonijn of Katsuwonus pelamis genoemd. Zo’n gedroogd stuk bonito heet katsuobushi. Het doet in eerste instantie, qua geur misschien een beetje aan vissenvoer denken, maar verwerkt in gerechten is het echt heerlijk. Door de fermentatie heeft het een mooie umami-smaak gekregen.

Hoe te gebruiken?
Van de wat dikkere schaafsels (kezuri-katsuo) wordt samen met kombu japanse bouillon (dashi) getrokken. De dunnere schaafsels (hana-katsuo) worden als smaakmaker toegevoegd aan allerlei gerechten. Het grappige is dat een toefje bonito vlokken op een warm gerecht door de opstijgende warmte lijken te dansen. (zie kort filmpje )

Tips, weetjes & recepten

  • Recept: zelf dashi maken (Japanse visbouillon)
  • Recept: okonomiyaki
  • Wikipedia over : katsuobushi
  • Het eerste zakje heeft mooiere vlokken dan dat tweede product met 5 zakjes. Dat heeft een beetje de structuur van licht zaagsel. Minder flaky dus.

Andere posts over gedroogde vis enzo:

Gedroogde garnaaltjes Gedroogde inktvis Gedroogde st. Jacobs schelpen, Conpoy Maldive Fish Gedroogde ansjovis Ikan Teri, gedroogde ansjovis

Wat is er te koop? (klik hier)