Gember (djahé)

GemberHoe heet het?
Gember, verse gember, gemberwortel, ginger, djahé / djahe / jahe (Indonesië), jiāng / 薑 of shēng jiāng / 生薑 (China), shōga / 生姜 (Japan), saeng-gang / 생강 (Korea), andrak (India), khing / jhing / ขิง (Thailand), gung (Vietnam)

Wat is het?
Gember is de wortelstok van de tropische plant Zingiber officinale. Samen met knoflook echt een van de basisingrediënten in vele Aziatische keukens.

Hoe te gebruiken?
Schillen/schrappen hoeft niet perse. Als je plakjes of reepjes wilt gebruiken, snijdt dan “op de draad” schijfjes af zodat je geen taaie vezels/draadjes krijgt. Fijngehakt maakt het niet uit. Raspen kan ook, alleen lijk je dan veel minder over te houden en komt er veel vocht vrij. Gemberpoeder is vooral handig in gebak en koekjes maar meestal is verse gember toch echt te prefereren boven gemberpoeder. Gedroogde stukken gember zijn geschikt in stoofpotten, je vist ze er voor het opdienen weer uit. Gember heeft een frisscherpe, citrusachtige smaak. Vers smaakt ze zachter dan gedroogd. Dus als je in een recept verse gember vervangt door gedroogde moet je daar rekening mee houden en veel minder gebruiken. Hoe verser en jonger de gemberwortel, hoe zachter de structuur en hoe dunner de schil. Bewaren hoeft niet perse in de ijskast.

Tips, weetjes & recepten

  • Vervangen van gemberpoeder door verse gember in recepten is:
    1 tl gemberpoeder = 2 cm verse gemberwortel
  • Van deze plant wordt in Azië soms ook de bloem gegeten.
  • Stemgember (de bolletjes gember, gekonfijt in gembersiroop zoals rechtsonder op de foto) is meestal geen goed substituut voor verse gember.
  • Klik hier voor een overzicht : familieleden v/d gember op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Myoga (Japanse gember bloemknoppen)

Myoga (Japanse gember-knoppen)
Hoe heet het?
Myoga, myouga, mioga, Japanse gember, gemberknoppen, gemberbloemen, gemberbloemknoppen, Japanese ginger buds, Zingiber mioga (L), myōga / 茗荷 / みょうが (Japan), yangha / 양하 (Korea).

Wat is het?
Myoga (Zingiber mioga) is een speciale, Japanse gembersoort, zusje van de ons welbekende “gewone” gember (Zingiber officinale) en geprezen om haar delicate bloemknoppen. Deze prille knoppen groeien direct uit de grond (foto) en als je ze door zou laat groeien komen er bovenaan bloempjes uitpiepen (foto). Ze smaken naar gember met de textuur en ook een beetje de smaak van sjalot. Erg lekker.

Silken Tofu met gemberbloemHoe te gebruiken?
Eerst halveren, dan in fijne reepjes snijden en gebruiken als garnering van (miso-) soepen, koude noodle gerechten, silken tofu salades (foto rechts), eigenlijk alles wat een frisse, crunchy garnering kan gebruiken. Myoga wordt ook vaak (gehalveerd) ingelegd in azijn, zout en suiker. Je kunt ze wel bewaren in de ijskast, in een vochtige keukenpapiertje best lang zelfs, maar de kenners zeggen dat de smaak dan achteruit holt. Beter is ze bij kamertemperatuur te bewaren en snel op te eten.

Tips, weetjes & recepten

  • Idee: vegetarische sushi van myoga
  • Beetje vreemd: in het verder onvolprezen boek De Japanse Keuken staat dat myoga te bitter is om rauw te eten en pas na een paar weken inleggen in azijn, zout en suiker lekker wordt. Misschien geldt dat voor wilde myoga? De gekweekte die ik kocht is zeker niet te bitter om zo te eten. Integendeel!
  • Deze gember kan tegen vorst, houdt van schaduw en zou het in theorie dus goed moeten doen in Nederland. Plantjes te koop oa bij : Vreeken.nl
  • Klik hier voor een overzicht : familieleden v/d gember op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Gembersnoepjes

Gembersnoepjes
Hoe heet het?
Links: gekonfijte / gesuikerde gember, kristalgember
Midden: gembersnoepjes, gember bonbons, Golden Ginger Candy (hot & mild)
Rechts: ginger chews, ting ting jahe

Wat is het?
Gembersnoepjes zijn geconfijte cq gesuikerde gember zijn stukjes jonge, malse gember die worden gekookt in suikersiroop tot ze doorzichtig zijn. Als ze worden bewaard in hun eigen gembersiroop noem je het stemgember, als je de stukjes door de suiker rolt en een paar uur laat drogen noem je het kristalgember. De snoepjes (Golden Ginger Candy en Ting Ting Jahe) worden gemaakt van ingekookte gembersiroop (of suikerstroop met gemberextract). Alle gembersnoepjes zijn pittig als chili, de ting ting jahe rechts is het heetst. Grote-mensen-snoep, lekker!

Hoe te gebruiken?
De zuurtjes en toffee-achtige gembersnoepjes zijn om op te snoepen en extra lekker als je keelpijn hebt, ze werken beter dan strepsils. De ting ting jahe kun je ook oplossen in heet water of een grog. Kristalgember kun je ook zo opsnoepen, maar wordt ook wel gebruikt in desserts en gebak. Dan worden ze vaak eerst in kleinere stukjes gesneden. Kristalgember is nog maanden te bewaren, langer dan je misschien zou denken. De snoepjes uiteraard ook.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Citroengras & Gember Likeur

Likeur met gember & citroengras

Zelf likeur maken is een fluitje van een cent, je koopt een fles brandewijn of wodka, voegt suiker en smaakmakers toe en wacht een paar weken. Meer is het niet. De kunst is natuurlijk de lekkerste smaakcombinaties te verzinnen en ik denk dat citroengras & gember een match made in heaven is. Drink het puur, on the rocks, verwerk het in desserts, of maak er een Kir Royale mee: een bodempje Citroengras & Gember likeur in een champagneflûte, aangevuld met een lekkere bubbelwijn (cava, prosecco, champagne, net wat je wilt). Een bijzonder begin van een mooie, Aziatische maaltijd. Of gewoon zomaar, omdat je er zo blij van wordt….

Klik hier voor het recept…

Chinese gember (temoe koentji)

Temoe Koentji of Chinese gember
Hoe heet het?
Chinese gember, temoe koentji, vingerwortel, fingerroot, chinese keys, temu kunci (Indonesië), ka chai / kra chai / กระชาย (Thailand), āochún jiāng / 凹脣薑 (China).

Wat is het?
Chinese gember of temoe koentjie is de wortelstok van de tropische plant Boesenbergia pandurata, lid van de gember-familie, zusje van de laos/galanga. Het lijkt wel of er uit een gewoon stukje gember lange, smalle gembervingers (Ø 1cm) groeien.

Hoe te gebruiken?
Voornamelijk in de Indische en Thaise keuken: in curries, sambals en atjars. Combineert vooral goed bij seafood. In plakjes meestoven maar geraspt kan ook. De smaak lijkt erg op die van gember, maar dan sterker/frisser met een beetje een ziekenhuissmaakje, dus pas op. Gebruik liever verse gember of laos als substituut dan de poedervorm.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Laos (galangal)

GalangalHoe heet het?
Laos, laoswortel, galangal, galanga, grote galanga, greater galangal, lengkuas, Thaise gember, blue ginger. Kha (Thailand)

Wat is het?
Laos is de wortelstok van de tropische plant Alpinia galanga, lid van de gember-familie. De smaak lijkt wel wat op die van gember, maar is frisser en minder scherp/peperig. Het ruikt een beetje naar plakkerige pijnboom, maar ook een beetje naar zeep. Dat klinkt niet lekker maar is het wel.

Hoe te gebruiken?
In wat dikkere, gekneusde plakjes laten meestoven in curries of soepen en er voor het opdienen weer uitvissen. Of fijnmalen in boemboes en pasta. Wat ook lekker is, een dipsausje van mayonaise met wat versgeraspte laos. Gebruik het liefste verse of desnoods ingevroren laos, al blijft laos in poedervorm wel een handig en snel alternatief.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Koenjit (kurkuma of geelwortel)

curcumaHoe heet het?
Koenjit, kurkuma, geelwortel, E100, Indiase saffraan, turmeric / curcuma (EN), kunyit / kunir (Indonesië), haldi (India), Kha min / ขมิ้น (Thailand), Nghệ (Vietnam)

Wat is het?
Koenjit of kurkuma is de wortelstok (Ø 1cm) van de tropische plant Curcuma longa, lid van de gember-familie. Koenjit wordt niet alleen gebruikt voor de smaak maar vooral ook voor de gele kleur. Bijvoorbeeld in kerriemengsels, piccalilli en zelfs margarine. Het wordt ook wel gebruikt om het veel duurdere saffraan te vervangen, vandaar de naam “Indiase saffraan”. De wortel is feloranje maar het kleurt gerechten geel.

Hoe te gebruiken?
De wortel in schijfjes meestoven in curries, mee fijnmalen in boemboe en currypasta of fijnraspen op een microplane rasp. Voor het kleuren van bijvoorbeeld nasi kuning wordt koenjit eerst geraspt en daarna uitgeknepen. Het vocht wordt dan gebruikt om de rijst te kleuren. De smaak is een beetje bitter, mosterd- en aarde-achtig, vooral in poedervorm. Maar omdat het zo ontzettend vlekt (plastic handschoentje zijn geen overbodige luxen) is koenjit-poeder toch wel erg makkelijk. Meestal is een half theelepeltje poeder al genoeg in een recept. Verse koenjit kun je wel een tijdje bewaren in de koelkast. Invriezen kan ook.

Grote koenjit bladerenTips, weetjes & recepten

  • In Indonesië (vooral op Sumatra) worden ook de jonge blaadjes (daun kunyit) van koenjit gebruikt. Als kruid, maar ook als groente. De grote (50cm lange) bladeren (zie foto links) worden net als bamboeblad enzo voornamelijk gebruikt eten in te wikkelen of op te serveren, je eet het daarna niet op.
  • Lees meer over de zusjes van koenjit: gember, laos, kentjoer en temoe koentji.
  • Lees veel meer over de vele goede eigenschappen koenjit op: geelwortel.blogspot.com


Verse Kurkuma

Wat is er te koop? (klik hier)

Kentjoer (kencur)

kencurHoe heet het?
Kentjoer, kencur, zandgember, Kaempferia galanga, sand ginger, cutcherry, resurrection lily, san nai / shan nai / 山奈, sha jiang / 沙姜. Foutief: lesser galangal, kleine galanga.

Wat is het?
Kentjoer is de wortelstok (Ø 1-2 cm) van de Kaempferia galanga, lid van de gemberfamilie. Het lijkt ook een beetje op gemberwortel, maar is veel kleiner, de buitenkant bruiner en de binnenkant witter. Verse kentjoer wordt eigenlijk alleen in de keukens van Indonesië en Maleisië gebruikt. In de Sichuan keuken kent men het in gedroogde vorm. Maar de rest van de wereld kent het hooguit als medicijn.

Hoe te gebruiken?
In boemboes. De verse wortel kun je in dunne schijfjes mee laten sudderen in stoofgerechten en soepen. Raspen kan ook, dan onttrek je er nog meer smaak aan. De smaak wordt niet door iedereen gewaardeerd, dus pas op met doseren. Een of twee schijfjes is al snel voldoende. Verse wortel koel bewaren, invriezen kan ook.

Tips, weetjes & recepten

  • In veel landen waar ze deze wortel eigenlijk niet kennen (hij schijnt buiten Azië ook echt alleen maar in Nederland vers te koop te zijn) noemt men ze abusievelijk “Lesser Galangal” of “Kleine Galangal”, maar dat is een heel andere plant, namelijk de Alpina Officinarum. Gelukkig noemen we ‘m in Nederland gewoon altijd kentjoer of kencur. Maar pas op bij slecht vertaalde kookboeken! Als ze daarin spreken van kleine galangal kun je er vergif op innemen dat ze kentjoer bedoelen, want kleine galangal wordt niet in de keuken gebruikt. Alleen in de Chinese geneeskunst.
  • Recept: Tante Lenny’s Gulai Kambing (Geit of lam in kruidige saus)
  • Klik hier voor een overzicht : familieleden v/d gember op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Gari (ingelegde sushi gember)

Gari, sushi gingerHoe heet het?
Gari (ガリ), amazu shoga, sushi ginger, sushi gember, gembervlokken in azijn.

Wat is het?
Gari is jonge gember, ingelegd in een beetje zout en meer azijn met suiker. Hoe jonger de gember, hoe mooier roze die kleurt. Oude gember blijft gewoon geel. Fabrikanten helpen het proces dan een handje met rode kleurstof.

Hoe te gebruiken?
Gari eet je tussen gangen of hapjes (met name sushi en sashimi) door om je smaakpapillen te neutraliseren.

Tips, weetjes & recepten

  • Niet verwarren met Beni shōga, dat is knalrode gember, ingelegd in umezu (Japanse pruimenazijn)
  • Recept: 200g jonge gember schillen, in flinterdunne plakjes snijden op een mandoline, inwrijven met 1 theelepeltje zout en een uurtje in laten trekken. Droog de gember met wat keukenpapier en schep in een schoon, uitgekookt jampotje. Kook 300ml rijstazijn met 100ml suiker of zoveel in die verhouding als je denkt nodig te hebben om de gember te bedekken. Bedek de gember met de nog hete vloeistof. Laat afkoelen, doe de deksel erop en zet in de ijskast. Na 24 uur eetbaar, daarna nog weken houdbaar.
  • Echt jonge gember (shin shoga) lag ooit standaard in de schappen van Amazing Oriental, maar heb het al een hele tijd niet meer gezien. Je kunt ook gewone verse gember gebruiken en als je geen bleke gari wilt een (half) blaadje rode shiso toevoegen. Niet traditioneel, wel praktisch.
  • Klik hier voor: alle sushi benodigdheden op een rijtje.

Wat is er te koop? (klik hier)

Beni shōga (Japanse rode gember)

Japanse gemberHoe heet het?
Beni shōga (紅生姜), Japanse rode gember, rode gemberstrips, red pickled ginger.

Wat is het?
Beni shoga zijn julienne gesneden reepjes gember, ingelegd in umezu. Umezu is het vocht dat wordt onttrokken uit zure, Japanse pruimpjes wanneer die in zout en rood shiso blad worden ingelegd om umeboshi te maken. Ziet er superchemisch uit, maar is het (als het goed is) niet.

Hoe te gebruiken?
Als garnering op bijvoorbeeld gebakken noodles (Yakisoba) en rijstgerechten of smaakaccent in okonomiyaki. Het smaakt eerder zoutzuur dan zoetzuur zoals gari.

Tips, weetjes & recepten

  • Niet vewarren met : gari (zoetzure gember voor bij de sushi)
  • Zelf beni shoga maken : gember julienne snijden, inwrijven met een beetje zout en een dag in laten trekken. Goed droogwrijven met keukenpapier, dan nog een dagje (in de zon) te drogen leggen. In een steriel potje leggen en bedekken met Umezu. Na een weekje in de ijskast is ie goed. Daarna nog weken houdbaar.

Wat is er te koop? (klik hier)