Shiitakes

shiitake paddenstoelenHoe heet het?
Verse shiitakes / 椎茸 / シイタケ (Japan), xiāng gū / 香菇 (China), Pyogo / 표고 (Korea), hed hom / เห็ดหอม (Thailand), nấm hương (Vietnam), Lentinula edodes (L).

Wat is het?
Shiitake is een Aziatische paddenstoel die groeit op dood hout. “Shii” is de naam van de specifieke boom waar ze in Japan op groeien en “take” betekent paddenstoel. Oorspronkelijk uit China en Japan, maar tegenwoordig wordt de shiitake over de hele wereld gekweekt, ook in Nederland. Er bestaan meerdere variëteiten, van klein tot groot, dik tot dun en van gaaf hoedje tot craquelé hoedje.

Hoe te gebruiken?
Schoonvegen of gewoon snel even wassen. De steeltjes kunnen taai zijn en worden daarom vaak weggegooid of voor de bouillon gebruikt. De hoedjes van de shiitakes in plakjes een paar minuten bakken op hoog vuur of mee laten sudderen in soepen en stoofschotels. In hun geheel stoven of grillen kan ook, snijd er dan een decoratief kruisje bovenop (foto) om gelijk marineren & garen te helpen.
Let bij aankoop op dat er geen vieze schimmelpuntjes op zitten of dat ze glibberig zijn. Als je er met een vinger op drukt moet ie weer terug veren. Blijft er een deuk, dan zijn ze niet goed. Van binnen horen ze roomwit te zijn. Mooie, verse shiitakes zijn in de koelkast tot nog wel 14 dagen te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Zelf thuis shiitakes kweken kan ook, er zijn ondertussen vele winkels & website waar je groeitimbaaltjes kunt kopen.
  • Shiitakes zijn zeer geschikt voor het maken van duxelle of tapenade
  • Let op: in recepten wordt met Chinese champignon meestal gedroogde shiitake bedoeld, maar soms bedoelt men de meer op onze champignon lijkende strochampignon. En om het spannend te houden worden verse shiitakes meestal gewoon (verse) shiitakes genoemd en niet verse Chinese champignons.
  • Klik hier voor een overzicht: Aziatische paddestoelen op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Gedroogde Chinese champignons

Gedroogde Chinese champignons weken (shiitake)
Hoe heet het?
Gedroogde Chinese champignons, gedroogde shii-takes, hoshi shiitake / 干し椎茸 / ほししいたけ (Japan), xiāng gū / 香菇 (China), malrin pyogo beoseot / 말린 표고 (Korea), hed hom hang / เห็ดหอมแห้ง (Thailand), nấm hương khô (Vietnam), Lentinula edodes (L).

Wat is het?
Gedroogde shii-takes zijn er in twee varianten: dōnggū, “winter-champignon” en huāgū, “bloem-champignon”. Bij de bloemvariant, die hoger staat aangeschreven en duurder is, lijkt het of de hoed bovenop gebarsten is. De paddestoelen worden in de zon gedroogd, waardoor de umami-smaak vrijkomt . Hierom wordt de smaak van gedroogde shii-take meer gewaardeerd dan die van verse.

Hoe te gebruiken?
Paddestoelen in een bakje overgieten met kokend water en 25 minuten of langer laten weken. Lekkerste is om ze al een dag van tevoren (in koud water) in de week te zetten. Voor gebruik uitknijpen, de steeltjes eraf snijden en weggooien. Het hoedje desgewenst in reepjes of stukjes snijden. Daarna klaar om te verwerken in diverse gerechten. Het weekwater kun je zeven en gebruiken als “shiitake dashi”.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Boomoren

Boomoortjes vs Judasoren
Hoe heet het?
Boomoren, boomoortjes, wolkenoren, muizenoortjes, Auricularia polytricha, cloud ear fungus, tree jellyfish, black fungus, wood ear fungus, tree ear fungus. Kuping tikus, koeping tikoes, kuping jamu (Indonesië), pepeiao (Hawaii), yún ěr / 云耳, máo mù ěr / 毛木耳, mù ěr / 木耳 (China), kikurage / キクラゲ (Japan).

Wat is het?
Boomoren zijn donkerbruine, enigzins transparante, rubberachtige maar niet taaie paddestoelen die in can-can-onderjurkachtige roesjes groeien op dood hout. In Azië zijn er plantages met lange rijen boomstammetjes waarop de boomoren gekweekt worden. (klik: foto)
In gematigder klimaten, zoals bij ons, kennen we een paddestoel die er verdacht veel op lijkt: Judasoren! ( Auricularia auricula-judae) Die zijn wat groter, dikker en lichter van kleur, groeien ook op levend hout (vlier), maar doen niet onder voor hun Aziatische zusje. (zoek de verschillen op de foto hierboven) Sterker nog, in Azië maken ze geen onderscheid tussen de twee, onze judasoren noemen ze net zo makkelijk ook boomoren.

Hoe te gebruiken?
Gedroogde boomoren laat je 20 minuten weken in koud water. Ruim water want ze verdriedubbelen in grootte. Daarna knijp je ze uit, dept ze droog, snijdt de “enge stukjes/knobbeltjes” weg, snijdt ze in hapklare stukjes of reepjes en verwerkt ze in soepen en roerbak-gerechten. Het mooie is, je kunt ze niet kapot koken, ze zullen altijd hun structuur behouden. Verder smaken ze vrijwel nergens naar, het gaat om de grappige crunch. Droog en donker nog jaren te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Shimeji (beukenzwam)

Shimeji /beukenzwamHoe heet het?
Beukenzwam, clamshell mushroom, beech mushroom, Hypsizygus tessellatus/tessulatus (L), Shimeji / シメジ (Japan).

Wat is het?
Shimeji is Japanse paddenstoel, eigenlijk een verzamelnaam voor zo’n 20 verschillende soorten paddenstoelen maar in Nederland zie je in het versvak alleen de (bruine) Buna Shimeji en (witte) Bunapi Shimeji. Beide dezelfde soort (Hypsizygus tessulatus), alleen is de witte variant in het donker gekweekt. Ze groeien in bundeltjes op voornamelijk beukenbomen (vandaar de Nederlandse naam ‘beukenzwam’) en zijn sinds een aantal jaren makkelijk te kweken. De smaak is nootachtig en de textuur stevig. Wordt geroemd om zijn umami-smaak.

Hoe te gebruiken?
Niet rauw, want dan zijn ze minder goed verteerbaar en bovendien bitter van smaak. De paddenstoelen lossnijden van de bodem. Bodem weggooien. Verder hetzelfde als andere paddestoelen: roerbakken, smoren, in soepen, omeletten, wat je wilt, maar niet te lang. Schijnt goed tot zijn recht te komen in combinatie met seafood. In de ijskast nog wel een week of langer te bewaren, ligt er natuurlijk aan hoe vers ze waren.

Tips, weetjes & recepten

  • Lekker recept: Nam Tok (Thaise Salade van gegrillde paddenstoelen)
    of “gewoon”: Toast met gebakken shimiji, zachtgekookt eitje en parmezaanse kaas.
  • Jammer genoeg is er nogal wat spraakverwarring rond deze paddenstoel. Zo wordt de naam “Hon-Shimeji” vaak ten onrechte, maar vermoedelijk zonder kwade opzet gebruikt. Op de verpakking van de Shimeji hierboven staat zelfs de latijnse naam voor Hon-shimeji, maar het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat het echte Hon-Shimeji zijn, aangezien die veel moeilijker te kweken en dus veel exclusiever zijn.
  • Naast de Buna en Bunapi Shimeji zijn de andere bekende soorten : de genoemde Hon-shimeji (Lyophyllum shimeji), de Hatake-shimeji (Lyophyllum decastes), Shirotamogidake (Hypsizigus ulmarius) en de Velvet pioppino (Agrocybe aegerita). Die laatste is in gedroogde vorm wel gesignaleerd in de toko’s.
  • PS En vandaag (23 november 2008) is die Pioppino als “italiaanse paddestoel” zelfs vers op de markt gesignaleerd, getuige deze post van Mr. Ooijer : Welke paddenstoel is dit?
  • Klik hier voor een overzicht: alle paddestoelen op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Witte fungus (zilveroortjes)

White FungusHoe heet het?
Witte fungus, zilveroortjes, white fungus, snow fungus, silver tree-ear fungus, white tree jellyfish, Tremella fuciformis, shiro kikurage, witte sponspaddestoel, yin’er 银耳, xue’er 雪耳, bai mu’er 白木耳

Wat is het?
Zilveroortje is een op een spons gelijkende paddenstoel, vergelijkbaar met boomoortjes, maar dan wit. De smaak is zo delicaat dat je eigenlijk kunt zeggen dat ie nergens naar smaakt. Het gaat dus vooral om de textuur. Die is crunchy, boomoortjes-achtig of zelfs kwal-achtig, maar dan veel zachter, makkelijker door te bijten.

Hoe te gebruiken?
Met kokend water overgieten en 30 minuten laten weken. Daarna eventueel nog uitspoelen onder de warme kraan. Soms zitten er nog harde, verkleurde stukjes/verdikkingen aan de onderkant, die kun je wegsnijden. Dan in hapklare stukjes verdelen, zodat je geen mes en vork nodig hebt om je soep te eten. Klaar om te eten, maar je kan ‘m ook nog een tijdje mee laten sudderen in je soepje. Dan wordt ie zachter, maar zal niet gauw uit elkaar vallen. In China wordt deze witte fungus vooral in zoete soepjes gegeten, samen met bijvoorbeeld appel, suiker en amandelen. Warm of koud.

Tips, weetjes & recepten

  • Recept: simpel kippensoepje met wonton en witte fungus
  • Misschien nog meer dan om zijn crunchy structuur eten Chinezen deze paddestoel om zijn geneeskrachtige werking. Het zou iets met de vochtbalans in je lichaam doen. En daarnaast is er nog een hele lijst aan claims. Het zou iets doen met/tegen/voor suikerziekte, bronchitis, hoge bloeddruk, lever, immuunsysteem tot aan kanker toe.
  • Naast deze zilveroortjes zijn er ook nog zwarte boomoortjes, lees daar meer over in de post boomoren
  • Klik hier voor een overzicht: alle paddestoelen op een rijtje
  • Vroeger redelijk bijzonder en dus duur, tegenwoordig op grote schaal gekweekt en dus betaalbaar. Pippi Langkous zou ze vast prachtig vinden:
    Witte fungus op boom

Wat is er te koop? (klik hier)

Enoki paddenstoel (fluweelpootje)

Enoki Hoe heet het?
Enoki, enokitake, Flammulina velutipes, gouden naald, gouden naaldpaddenstoelen, jīnzhēngū (金針菇).

Wat is het?
Enoki paddenstoelen zijn de gecultiveerde versie van het fluweelpootje. Omdat de enoki in het donker wordt geteeld blijft hij mooi wit. En omdat hij met extra CO2 wordt geteeld, krijgt hij de karakteristieke lange, dunne steeltjes. De wilde versie lijkt veel meer op een normale paddenstoel dan op enoki. De enoki wordt in kleine bundeltjes gekweekt en verkocht.

Hoe te gebruiken?
Snij een paar centimeter van de onderkant af en maak de steeltjes voorzichtig los van elkaar. De verse enoki kan rauw in salades gegeten worden. Vaker zie je ‘m als een soort vermicelli in de soep. Of samen met andere paddenstoelen in een paddenstoelengerecht.
Enoki is ook te koop in blik, maar die kan een beetje taai/draderig zijn. Ik zou ‘m dan in kleinere stukjes snijden.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Konings Oesterzwam

konings oesterzwam Hoe heet het?
Koningsoesterzwam, kruisdistel oesterzwam, duinvoetje, king oyster mushroom, king trumpet mushroom, french horn mushroom, boletus of the steppes, Pleurotus eryngii (L), cardoncello (Italië), eringi / エリンギ (Japan), saesongi peoseot / 새송이버섯, (Korea), xìng bào gū / 杏鮑菇 / cì qín gū / 刺芹菇 / cì qín cè ěr / 刺芹側耳 (China).

Wat is het?
De Konings oesterzwam is de grootste variant in het geslacht van de oesterzwammen. Hij komt oorspronkelijk uit de landen rond de Middellandse zee, maar groeit ook in gedeelten van Azië. Sinds een paar jaar wordt de koningsoesterzwam volop gekweekt in Korea. Hij heeft een dikke, vlezige, witte stam en een niet veel breder, bruin hoedje.

Gegrillde Konings OesterzwamHoe te gebruiken?
Rauw heeft hij niet veel smaak. Maar gebakken of gegrilld komt er een heerlijke umami-smaak vrij. Konings oesterzwam is een van de lekkerste paddestoelen. De textuur doet denken aan zeeoren (abalone). Gewoon flink bakken of grillen, lekker met boter, een beetje knoflook, scheutje sojasaus. Vacuum of luchtdicht verpakt is koningsoesterzwam een behoorlijk aantal dagen houdbaar in de ijskast.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Strochampignons

Straw Mushrooms Hoe heet het?
Strochampignons, straw mushrooms,Volvariella volvac (L), cǎo gū (草菇), hed fang (เห็ดฟาง), nấm rơm.

Wat is het?
Strochampignons zij de Chinese variant van onze champignon. Ze lijken qua smaak heel erg op elkaar. Het hoedje van deze champignon lijkt naar binnen gegroeid, maar eigenlijk is hij gewoon nog niet rijp, hij wordt geplukt voordat het hoedje “los” springt en de champignon dus nog een bolletje is. De champignons worden gekweekt op stro gemaakt van de rijstplant, vandaar de naam stro-champignon.

Hoe te gebruiken?
Stro-champignons uit blik gebruik je net als gewone champignons uit blik, maar voor het visuele effect is het leuker allemaal even doormidden te snijden. Afspoelen en uit laten lekken. Als leuk element in een groenteschotel. Vers nog niet gesignaleerd in Nederland, wel gedroogd.

Tips, weetjes & recepten

  • Klik hier voor een overzicht: alle paddestoelen op een rijtje
  • Zoals gezegd lijkt deze paddestoel in uiterlijk en smaak heel erg op onze alledaagse champignon en zou dus de naam “Chinese champignon” verdienen ware het niet dat men in recepten 9 van de 10 keer gedroogde shiitakes bedoelt als mem het over Chinese champignons heeft. Altijd even opletten dus, wat nu de bedoeling is.

Wat is er te koop? (klik hier)