Maanzaad (blauw en wit)

MaanzaadHoe heet het?
Maanzaad, zwart cq blauw maanzaad of wit maanzaad, poppy seeds / opium poppy, khus khus / khas khas / kasakasa / posto (India)

Wat is het?
Maanzaad is het zaad uit de maanbol van de bolpapaver (Papaver somniferum), maar dan van een variant (Papaver somniferum var. Album) waar vrijwel geen opium in zit. Je zult er niet high van worden, al kan een drugstests er wel door beïnvloed worden. Het lijken op het eerste gezicht ronde, zwarte of grijze zaadjes, maar feitelijk zijn ze niervormig, blauw en met kleine deukjes erin (klik voor uitvergroting). Ze smaken een beetje nootachtig. Er is ook een witte variant, die wordt in sommige delen van India gebruikt als verdikkingsmiddel. Een beetje zoals wij bloem gebruiken. Wit maanzaad is hetzelfde als blauw maanzaad, alleen eerder, onrijp geoogst.

Hoe te gebruiken?
In Nederland wordt blauw maanzaad eigenlijk alleen gebruikt in/op brood, in Oost-Europa en Amerika ook veel in gebak en in India gaat het door de curry. Vaak niet meer dan een thee- of eetlepel, ongemalen. Eerst even roosteren is aan te bevelen. Wit maanzaad Wit maanzaad wordt wel eerst gemalen tot een poeder (ook vaak maar een thee- of eetlepel) en dan bij de curry- cq specerijenpasta gedaan en zorgt tijdens het sudderen voor verdikking. Heb je geen koffiemolentjeen geen zin om te vijzelen, dan kun je wit maanzaad ook eerst een uurtje weken in wat warm water, daarna kan een blender of staafmixer het (gemengd met de andere ingrediënten voor de currypasta) meestal ook wel aan. Ongeweekt zullen witte maanzaadjes in een blender harde pitjes blijven en dus niks doen voor je binding. Maanzaad is donker en droog een paar weken te bewaren, maar wordt daarna snel ranzig en bitter. Dus beter geen grote voorraad aanleggen.

Tips, weetjes & recepten

  • Blauw maanzaad geeft niet zo bar veel smaak aan een curry, als je het niet in huis hebt zou ik het eerder gewoon weglaten in een recept dan proberen te vervangen door iets anders. Als je geen wit maanzaad hebt zou ik dat ook gewoon weglaten en je gerecht op het laatst zonodig binden met maïzena.
  • Weetjes: het beste blauwe maanzaad schijnt uit Nederland te komen!
    En lekker voor op je boterham of in salade: ontkiemde maanzaadjes.
  • Recept: aardappel met maanzaad en camembert.

Wat is er te koop? (klik hier)

Kardemom

3 soorten kardemon

Kardemom, groene, witte, zwarte, Indiase, Chinese of Indonesische kardemom?
Negen van de tien keer bedoelt men in recepten met “kardemom” gewoon die groene kardemompeulen helemaal links op de foto. Maar in Indonesië kende men tot voor kort die groene peulen niet, daar heeft men een eigen variant, de Java kardemom (middelste foto).

Daarnaast is er nog zoiets als zwarte kardemom en om het spannend te houden is die in te delen in twee soorten: de wat kleinere, Indiase zwarte kardemom (rechtsboven op de foto) en de wat grotere, Chinese zwarte kardemom (rechtsonder op de foto). Beide compleet anders dan de groene of Java kardemom en absoluut niet onderling uitwisselbaar. Vooral niet in zoete gerechten.

Klik hier voor een uitgebreid overzicht: 4 soorten kardemom op een rijtje.

Mosterdzaad (geel, bruin of zwart)

Yellow, Brown and Black Mustard seeds
Hoe heet het?
Eigenlijk zijn er drie soorten mosterdzaad:
* wit/geel mosterdzaad (Brassica hirta/alba)
* bruin/sarepta mosterdzaad (Brassica juncea)
* zwart mosterdzaad (Brassica nigra)

Wat is het?
Mosterdzaadjes zijn de mooie ronde zaadjes van verschillende planten uit het geslacht Brassica. In Europa vooral gebruikt om mosterd van te maken. Mosterdzaad heeft onbewerkt amper smaak. De scherpe smaak komt pas vrij nadat het gekneusd wordt en vermengd met water. Zwarte mosterdzaadjes zijn iets groter dan bruine mosterdzaadjes en smaken iets scherper/pittiger.

MosterdzaadHoe te gebruiken?
In de Indiase keuken wordt zwart of bruin mosterdzaad vaak een paar tellen in hete olie getoast voordat de overige ingrediënten in de pan gaan. Die techniek heet “Tarka”. Mosterdzaad is dan eerder kruidig en nootachtig dan scherp. Verder is mosterdzaad vaak onderdeel van allerlei kruidenmengsels, masala’s en kerriepoeders. Koel, droog en luchtdicht nog maanden zo niet jaren te bewaren.

MosterdzaadTips, weetjes & recepten

  • Recept met geel mosterdzaad: je eigen cajun kruiden mengen
    Recept met bruin mosterdzaad: zalm curry (van Madhur Jaffrey)
  • Zwart mosterdzaad is eigenlijk alleen handmatig te oogsten en kom je daarom niet vaak tegen in de schappen, al is het toch wel te krijgen bij Indiase toko’s. Gelukkig lijkt het erg op bruin mosterdzaad dat veel makkelijker te vinden is, alleen een ietsiepietsie milder smaakt.
  • In sommige vertaalde Indiase recepten staat dat je bruin mosterdzaad gerust kunt vervangen door geel mosterdzaad, maar ik zou dat echt nooit doen. Andersom wel.
  • In India gebruikt men ook vaak mosterdolie. Rauw (in vinaigrettes) smaakt die pittig en scherp, bij verhitting smaakt ze zoet en nootachtig.
  • Zie ook de post over: Japanse mosterd (wa-garashi) of voor veel meer informatie over mosterd: mosterdplanten.blogspot.com

Wat is er te koop? (klik hier)

Zwarte komijn (kala jeera)

Black CuminHoe heet het?
Zwarte komijn, black cumin, Kashmiri cumin, kala jira, kala jeera, Bunium persicum (L).

Wat is het?
Zwarte komijn is feitelijk geen zaadje, maar een gedroogde vruchtje. Vooral bekend in Iran, Afghanistan, Pakistan en het Noorden van India. Hoewel “gewone komijn” van zichzelf al heerlijk ruikt, ruikt zwarte komijn een beetje raar. Aards en muf, als een gefermenteerde, zwarte theesoort. Maar meegebakken in gerechten komt er een lekkere, nootachtige smaak/geur vrij.

Hoe te gebruiken?
Maakt (vaak) onderdeel uit van Indiase garam masala. Meefruiten aan het begin van het kookproces.  Zoals andere gedroogde kruiden koel en droog behoorlijk lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Sesamzaadjes (zwart en wit)

Sesamzaadjes
Hoe heet het?
Witte sesamzaadjes, zwarte sesamzaadjes, sesamzaad, sesame seeds.

Wat is het?
Sesamzaadjes zijn kleine zaadjes uit kleine peultjes van de van oorsprong Afrikaanse plant genaamd Sesamum indicum. Als die peulen rijp en droog zijn barsten ze vanzelf open. (Daar schijnt ook de uitdrukking “sesam open u” vandaan te komen.) Je hebt witte en zwarte sesamzaadjes en daartussen nog allerlei tinten beige. Qua smaak ontlopen ze elkaar niet veel.

Hoe te gebruiken?
Het lekkerste is om de sesamzaadjes voor gebruik even geurig te roosteren in een droge koekenpan maar noodzakelijk is het niet. Dan als finishing touch over noodles, salades, dessserts, etc. Wordt ook gebruikt in brood en banket. Sesamzaadjes

Tips, weetjes & recepten

Zoete basilicum zaadjes

Basilicum zaad, sweet basil seeds, selasih of tukmariaHoe heet het?
Basilicum zaad, sweet basil seeds, biji selasih (Indonesië), hột é (Vietnam), luk manglak (Thailand), takmaria / tukmaria / subja / sabja (India).

Wat is het?
Zoete basilicumzaadjes zijn de zwarte zaadjes van de Thaise basilicum (sweet, holy of lemon) die in aanraking met vocht veranderen in een soort kikkerdril: doorzichtige, gelatine-bolletjes met een zwart puntje in het midden. De smaak (als je erop bijt) is een heeeeel klein beetje anijsachtig, maar het gaat vooral om de structuur en het grappige effect in exotische drankjes en desserts.

Hoe te gebruiken?
De zaadjes in een zeefje eventueel eerst even afspoelen. Een theelepeltje per persoon is al veel, het verveelvoudigt in volume. In ruim koud water (250ml per theelepel) 30 minuten of langer voorweken of 2 minuten in warm water als je haast hebt. Even uit laten lekken in een zeefje en dan verwerken in koude, kleurige drankjes of drilpuddinkjes. De zaadjes hoeven dus niet eerst gekookt te worden, ze zijn in principe al gewoon eetbaar. Donker en luchtdicht nog vele maanden tot jaren houdbaar.

Tips, weetjes & recepten

  • Recept: Nam Manglak (“Thai basil seed drink”)
    Recept: Falooda (“Bombay crush”, de Indiase variant)
  • In de toko meestal te vinden in de buurt van de tapioca parels en niet in het schap met bijvoorbeeld sesamzaadjes.

Wat is er te koop? (klik hier)

Water Caltrop (waterhoornkastanje)

Water Caltrop, waterhoorn-kastanje

Hoe heet het?
Water caltrop, waterhoornkastanje, waterkastanje (foutief), Chinese horn nut, Trapa bicornis (L), singhara / paniphal (India), língjiǎo / 菱角 (China).

Wat is het?
Water caltrop is de obscuur uitziende zaadvrucht van de van oorsprong Aziatische waterplant Trapa bicornis. Vroeger groeide die ook in Europa, maar tegenwoordig vrijwel niet meer. In Amerika weer wel, maar daar vindt men het een plaag. Vernoemd naar de kraaienpootjes die je op de weg strooit om de vijand te stoppen. Onder de harde, bruin verkleurde schil zit wit vruchtvlees met de structuur van een paranoot en de smaak die doet denken aan een kastanje.

Hoe te gebruiken?
Minuutje of 15 koken in water of op de hoogste stand poffen in de oven. Daarna pellen en het witte vruchtvlees zo opsmikkelen of gebruiken in (roerbak)gerechten. Rauw eten schijnt ook te kunnen.

Tips, weetjes & recepten

  • Illustratief filmpje van foodvlogster Drunkard Lee waarin je ziet hoe deze kastanjes groeien, hoe ze geoogst worden, bereid en gegeten: klik.
  • Er bestaat nog een tweede soort: de Trapa natans, ook wel ‘wilde waterhoornkastanje’ genoemd. Die ziet er anders uit (meer uitsteeksels), smaakt ook iets anders en is vooralsnog niet te koop in Nederland.
  • Niet te verwarren met de ‘gewone’ waterkastanje

Wat is er te koop? (klik hier)

Nigelle zaad (kalonji)

NigelleHoe heet het?
Nigelle (Ned.), narduszaad, nigella, fennel flower, onion seed, cheveux de Vénus, poivrette, cörek otu (Turkije), kalonji (India), heizhong cao / 黑種草 (China), Nigella sativa (L).

Wat is het?
Nigelle zaad zijn de pikzwarte, driehoekige, gedroogde zaadjes van Nigella Sativa plant. Een eenjarig kruid in de ranonkel-familie die zo’n 60 cm hoog wordt. De zaadjes ruiken in eerste instantie naar niks, maar als je erop sabbelt smaakt het naar oregano, maar dan natuurlijk net anders, pittiger.

Hoe te gebruiken?
Nigelle is een van de vijf specerijen in Bengaals vijfkruidenpoeder (panch phoron). In de Indiase keuken wordt het veel gebruikt, vooral in chutneys en groenten gerechten of bijvoorbeeld als smaakaccent op gebakken brood/naan.
Kort roosteren in een droge koekenpan of meefruiten in het begin van het kookproces. Droog en koel lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Meer over nigella seeds op: Gernot Katzer’s Spice Pages
    Daar wordt ook uitgebreid ingegaan op de enorme spraakverwarring over dit kruid en met welke namen in allerlei talen het nogal eens foutief wordt aangeduid.
  • Recepten: raita (yoghurtdip), zoete aardappelcurry
  • Niet verwarren met: zwart komijnzaad of zwart sesamzaad.
  • Tot een paar jaar terug was Nigella zaad moeilijk te vinden in Nederland. Je moest ervoor naar een Indiase, Surinaamse of Turkse toko, maar tegenwoordig is het gelukkig ook gewoon te koop bij Albert Heijn en andere supermarkten.

Wat is er te koop? (klik hier)

Homemade Gomashio

Gomashio eigengemaakt
Zelf gomashio maken is supermakkelijk en zoveel lekkerder dan kant-en-klaar uit een potje. Je hebt er alleen sesamzaad, zout, water en een koekenpan voor nodig.

Ingrediënten
50g sesamzaad (wit, zwart of beide)
5g (zee)zout
50ml water

Los het zout goed op in het water (gebruik warm water of de magnetron). Rooster het sesamzaad in een droge koekenpan op matig heet vuur. Blijf roeren en bewegen tot de zaadjes mooi geroosterd zijn, wat makkelijker te zien is als je (ook) wit sesamzaad gebruikt. Voeg dan het zoute water toe, blijf verwarmen en roeren tot de zaadjes helemaal droog en grauwgrijs geworden zijn en al het vocht is verdampt. Als je ze te vochtig laat kunnen ze gaan schimmelen. Laat ze in de pan afkoelen, daarna luchtdicht bewaren.