Japanese egg mold (ei-vormpje)

Japanese ei-vormpjes
Hoe heet het?
Japanese egg mold, bento egg mold, Japans ei-vormpje, Yudetama gokko/ .

Wat is het?
Een Japanese egg mold is een plastic vormpje waarin je een gekookt eitje een andere vorm kunt geven. Vormpjes variëren van een schattig konijntje tot beertje, autootje, ster, hart, vis. Onderdeel van de “bento-box-cultuur”, de gezellige, gezonde lunchdoosjes die moeders in Japan voor hun kinderen maken.

Hoe te gebruiken?
Eitje koken naar wens, maar in ieder geval hard genoeg om het te kunnen pellen. Daarna vormpje en ei even onder de kraan nat maken, het nog warme ei in het vormpje leggen en voorzichtig doch stevig dichtdrukken. Als het ei te groot is kan er wat eiwit “uitsijpelen”, dat hoeft niet meteen erg te zijn. Gesloten vormpje met ei en al in koud water leggen om af te koelen.
Aan de buitenkant zit ook een “stekertje”, je kunt hiermee eenzelfde vorm uitsteken uit kaas of brood of zo. Resultaat iets minder spectaculair. (foto)

Tips, weetjes & recepten

  • Het konijntje doet het al goed bij eieren in maten S en M. Dat beertje niet, daar moet echt minstens een maatje-L in, anders is het resultaat een schurfterige zeerover. Het vormpje van Nijntje werkt iets anders en is eigenlijk bedoeld voor sushirijst. Maar met beide (rijst en ei) vind ik het resulaat maar zozo. Beetje een miskoop.
  • Als het eigeel niet helemaal in het midden zit kan het resultaat soms tegenvallen, vooral als het ei net iets te groot was en er eiwit uitgeperst wordt. Voor een perfect gecentreerd eitje kun je de eerste minuut de eitjes rondroeren in het kokende water.

Bento ei figuurtjes

Wat is er te koop? (klik hier)

Zoethout (Licorice)

licoriceHoe heet het?
Zoethout, zoethoutwortel, kalissenhout, liquorice, licorice root, black sugar, glycyrrhiza glabra (L), gam chou / gān cǎo / 甘草 (China), cam thảo (Vietnam), chaometes / ชะเอมเทศ (Thailand), mulaithi (India), kamcho / 감초 (Korea), kanzō / 甘草 / カンゾウ (Japan).

Wat is het?
Zoethout is niet het “hout” maar de wortel van een plant uit het geslacht Glycyrrhiza. Dat geslacht kent 3 soorten: de Glycyrrhiza glabra (Europa), de Glycyrrhiza echinata (Europa en het midden Oosten) en de Glycyrrhiza uralensis (China). Veel verschil tussen deze soorten is er niet, ze zijn behoorlijk inwisselbaar. Van het sap van zoethoutwortel wordt drop gemaakt.

Hoe te gebruiken?
Meekoken in soepen en bouillons, ouderwets op kauwen kan ook (kauwt handiger dan zo’n stokje) of thee van zetten. In de Westerse keuken wordt het gebruikt in desserts of sauzen.

Tips, weetjes & recepten

  • Zoethout kent in de traditionele Chinese geneeskunst, maar ook in de Westerse natuurgeneeskunst vele toepassingen, maar let op, het werkt bloeddruk verhogend.
  • Recept: panna cotta met zoethout

Wat is er te koop? (klik hier)

Melasse (uit suikerriet)

melasseHoe heet het?
Melasse / molasse, suikerriet melasse, blackstrap molasses (engels).

Wat is het?
Melasse was vroeger een afvalproduct dat overbleef bij het maken van suiker uit suikerriet, maar tegenwoordig weet men het zo te bewerken dat het een zeer bruikbaar en zelfs gezond bijproduct is geworden. Sap uit suikerriet wordt ingekookt waarbij de suikers karamelliseren, deze zoete siroop heet dan “first molasses”. Omdat dit proces bedoeld is om suiker te winnen wordt hier de suiker uitgehaald, wat overblijft wordt verder ingekookt en heet dan “second molasses”, stukken minder zoet en ook een beetje bitter. Hier worden de laatste suikers ook uitgefilterd en wat je dan overhoudt heet “blackstrap molasses”. Niet zoet, behoorlijk bitter en vol mineralen.

Hoe te gebruiken?
In sommige landen gebruikt men blackstrap melasse als voedingssupplement: 2 theelepels per dag opgelost in warm water of melk. Maar het wordt ook gebruikt in brood en gebak. Fabrikanten gebruiken het bij de productie van rum, donker bier, sojasaus en ketjap. Koel en donker nog lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Recept: zelf ketjap maken. Vooral handig voor wie niet in Nederland woont.
  • Melasse wordt wel eens vervangen door een (mix) van de volgende producten: black treacle, honing, maple syrup, stroop, gula djawa, palmsuiker of bruine basterdsuiker. Maar let op, het resulaat wordt dan wel zoeter.

Wat is er te koop? (klik hier)

Chinese lichte sojasaus

Chinese lichte sojasaus Hoe heet het?
Lichte sojasaus, Chinese sojasaus, zoute ketjap, kecap asin, light soysauce, shēng chōu / 生抽 (China), ซีอิ๊วขาว (Thailand).

Wat is het?
Lichte sojasaus is een sojasaus (gefermenteerde sojabonen met tarwe, water, zout en gist) die minder lang gerijpt wordt dan andere sojasauzen en daardoor lichter van kleur en smaak is, maar wel zoutiger.

Hoe te gebruiken?
Wordt als smaakmaker (zoals wij in het Westen zout gebruiken) toegevoegd aan allerlei gerechten en marinades. Dit in tegenstelling tot donkere sojasaus die meestal niet voor de smaak maar voor de kleur wordt gebruikt. Kan ook onbewerkt als dipsaus worden gebruikt, eventueel met wat andere smaakmakers. Goed te vervangen door Japanse sojasaus (Kikoman) of Indonesische ketjap asin. Koel en donker lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Kwalificaties en varianten:

  • Naturally brewed. Er zijn namelijk ook sojasauzen op de markt die niet via natuurlijke fermentatie gebrouwd worden maar kunstmatig in elkaar geknutseld van plantaardig eiwit, karamel en maisstroop. Lees meer over deze nep-sojasaus in de post over copycats.
  • Premium Light Soy sauce (touchou [头抽]) wordt verkregen uit de eerste persing van de sojabonen. Net als bij olijfolie wordt die hoger aangeschreven dan de tweede persing.
  • Double-fermented soy sauce (shuanghuang [雙璜]

Wat is er te koop? (klik hier)

Japanse sojasaus (shoyu)

Japanse sojasaus Hoe heet het?
Japanse sojasaus, Japanese soy sauce, shoyu / しょうゆ , vaak bedoeld: koikuchi / 濃口.

Wat is het?
In Japan kent men in de basis 5 soorten sojasaus (sojasaus is shoyu in het Japans): koikuchi, usukuchi, tamari, saishikomi en shiro. Daarvan kennen wij in Nederland voornamelijk de eerste: koikuchi. En dan vaak onder de naam van het bekendste merk: Kikkoman. Koikuchi sojasaus (gefermenteerde sojabonen met tarwe, water, zout en gist) wordt gemaakt van gelijke delen soja en tarwe. Door die grotere hoeveelheid tarwe is hij zachter en minder zout van smaak dan de Chinese lichte sojasaus, maar wel erg vergelijkbaar. Je kunt dus gerust het een met het ander vervangen.

Hoe te gebruiken?
In de japanse keuken door marinades, in gerechten of als dipsaus. Kan als substituut dienen voor Chinese, lichte sojasaus of ketjap asin. En kan als basis gebruikt worden om zelf ketjap te maken. In de koelkast lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Tamari (Japanse, glutenvrije sojasaus)

tamari, Japanse glutenvrije sojasausHoe heet het?
Tamari / たまり of miso-damari / 味噌溜り(Japan), glutenvrije sojasaus, glutenfree soy sauce.

Wat is het?
Tamari is naast koikuchi (gewone, zoals Kikoman), usukuchi (lichte), saishikomi (dubbelgebrouwen) en shiro (witte) de vijfde basissoort Japanse sojasaus. Tamari wordt geproduceerd op een wijze zoals Chinese monniken in de 7e eeuw in Japan sojasaus introduceerden: met nauwelijks tot geen tarwe. Tamari is eigenlijk een bijproduct bij het maken van miso: het vocht dat vrijkomt tijdens het fermenteren van sojabonen. Tarwe maakt sojasaus zoeter en milder, dus tamari zou minder zoetig moeten smaken dan “normale Kikkoman”, hartiger en complexer, maar niet minder zout. .

Hoe te gebruiken?
Zoals je Chinese lichte, Japanse sojasaus of Indonesische ketjap asin gebruikt: als smaakmaker, dipsaus, in marinade, roerbakgerechten, etc.
Na openen in de koelkast nog maanden zo niet jaren te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Klik hier voor een overzicht: de soorten sojasaus op een rijtje
  • Tamari is niet vanzelfsprekend 100% tarwe- en dus glutenvrij, check altijd het etiket als dat belangrijk voor je is.
  • Tip: je zou met tamari je eigen glutenvrije ketjap kunnen maken.
  • Ik vind tamari een beetje naar verschaald bier smaken, wat natuurlijk nogal raar is, maar ik ben benieuwd of iemand dat herkent.

Wat is er te koop? (klik hier)

Usukuchi (Japanse lichte sojasaus)

usukuchi shoyuHoe heet het?
Usukuchi, usukuchi shōyu / 淡口, Japanse lichte sojasaus.

Wat is het?
Naast koikuchi, tamari, saishikomi en shiro is usukuchi een van de vijf basissoorten Japanse sojasaus. Usukuchi is lichter van kleur dan “normale” Japanse sojasaus door het gebruik van amazake (zoete, gefermenteerde rijst) en door minder fermentatie. De sojasaus fermenteert minder omdat men simpelweg meer zout gebruikt. Usukuchi smaakt dus minder naar sojasaus en meer naar zout.

Hoe te gebruiken?
Usukuchi wordt vooral gebruikt om gerechten op smaak te brengen zonder de kleur, maar ook zonder de smaak van het gerecht erg veel te willen veranderen. Uiteindelijk verschilt de smaak niet zo heel veel van gewone Japanse of Chinese lichte sojasaus, dus die drie zijn onderling redelijk goed vervangbaar. Iets meer, iets meer of een snufje zout erbij.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Witte Sojasaus (shiro shoyu)

Witte sojasausHoe heet het?
Shiro sojasaus, witte sojasaus, white soy sauce, shiro shoyu / 白醤油 (Japan)

Wat is het?
Witte sojasaus of shiro sojasaus (shiro betekent wit) is een van de 5 basissoorten sojasaus die men kent in Japan. In tegenstelling tot Tamari sojasaus (vrijwel geen tarwe & alleen maar sojabonen) en gewone koikuchi sojasaus zoals Kikkoman (fifty-fifty sojabonen & tarwe) wordt witte sojasaus juist gemaakt van voornamelijk tarwe met slechts een minimale hoeveelheid sojabonen. Daardoor lijkt deze sojasaus in kleur meer op cognac dan op sojasaus. De smaak is als een combinatie van een mooie rijstwijn met sojasaus, complex, rijk en lekker zout. Dat is eigenlijk wel een algemene regel: hoe lichter een sojasaus van kleur is hoe zouter.

Hoe te gebruiken?
Shiro shoyu is een beetje een chique sojasaus. Je gebruikt het als finishing touch in of op mooie gerechten die je visueel niet wilt verpesten met de bruine kleur van gewone sojasaus. Na openen absoluut in de koelkast bewaren. Aangeraden wordt om de witte sojasaus daarna binnen een half jaar op te maken, hij lijkt dus bederfelijker dan andere sojasauzen.

Tips, weetjes & recepten

  • Lekker bijvoorbeeld over: hartige custard of silken tofu, in een consommé of andere gerechten die nog een snufje zout zouden kunnen gebruiken.
  • Shiro betekent dus wit terwijl shiro shoyu echt niet wit is. Hetzelfde zagen we al bij shiro miso, die is ook verre van wit. Rare jongens die Japanners.
  • Zie ook: alle soorten sojasaus op een rijtje
    (Japanse, Chinese, ketjap, teriyaki, ponzu, alles onder elkaar)

Wat is er te koop? (klik hier)

Teriyaki saus

teriyaki saus cq marinadeHoe heet het?
Teriyaki, teriyaki saus, teriyaki marinade, 照り焼き / てりやき (Japan).

Wat is het?
Teriyaki is een Japanse manier van grillen en glaceren (teri=glans en yaki=bakken/grillen). In Japan gebruikt men deze techniek vooral voor allerlei soorten vis, in het Westen gebruikt men het vaker voor vlees, het bekendst is de kip teriyaki. De saus, tare genaamd, een mengsel op basis van sojasaus, sake, mirin en suiker, wordt eerst gebruikt als marinade en na het marineren tot stroopje ingekookt om mee te glaceren.

Hoe te gebruiken?
De flesjes met kant-en-klare teriyakisaus zijn superhandig om op een makkelijke, snelle manier kip, varkensfiletlapjes, tonijn, zalm etc snel op te leuken. Een half uurtje marineren is vaak al genoeg. Let op bij het bereiden, de suikers in de marinade verbranden snel. Voor een “echt” teriyaki gerecht zou ik de saus toch even zelf mengen. (zie recept hieronder) Een flesje teriyakisaus is in de koelkast nog vele maanden houdbaar. Zelfgemaakte teriyakisaus ook best lang.

Tips, weetjes & recepten

  • Zelf teriyaki saus maken: 3 el sojasaus, 3 el sake, 3 el mirin en 1 el suiker even verwarmen om de suiker op te lossen en dan af laten koelen. Marineer hierin je vlees/vis. Dep droog, besmeer met beetje olie en bak voorzichtig in een (grill-) pan. Het veiligste is om je vlees/vis in een voorverwarmde oven of onder de grill verder te garen, dan heb je de minste kans op zwartgeblakerde bitterheid. Verwarm ondertussen de opgevangen marinade plus 2 extra theelepels suiker in pannetje tot stroperigheid. Glaceer tussendoor of alleen op het laatst.
  • Recept: kip teriyaki met noodles
  • Variaties: honing, bruine basterdsuiker of gembersiroop ipv suiker, gember en/of knoflook erbij, snufje vijfkruidenpoeder, allemaal lekker.

Wat is er te koop? (klik hier)

Ponzu saus

Ponzu SausHoe heet het?
Ponzu saus (ポン酢), ponju, ponsu, ponzu shoyu.

Wat is het?
Ponzu wordt gemaakt door eerst mirin, rijstazijn, bonitovlokken en kombu even zachtjes te koken. Als dat is afgekoeld en gezeefd wordt het op smaak gebracht met een of meer van de volgende Japanse citrusvruchten: yuzu, sudachi, daidai of kabosu. Maar waarschijnlijker gewoon met citroen of limoen. Eigenlijk is ponzu dus een lichtgele, waterige saus, maar omdat het voor gebruik meestal wordt vermengd met sojasaus heeft ook dat mengsel de naam ponzu of ponzu saus.

Hoe te gebruiken?
Ponzu saus gebruiken als friszure dipsaus bij Shabu-shabu (Japanse hotpot/fondue) en Yakiniku (Japans tafelgrillen). Ook lekker in dressings en andere sausjes. Handige vervanger van de combinatie sojasaus & limoensap in recepten.
Schudden voor gebruik en in de ijskast nog wel een paar maanden houdbaar.

Tips, weetjes & recepten

  • Het web staat vol met alternatieven voor originele of kant-en-klare ponzu saus. Van recepten die uitgaan van de bonitovlokken (hier) tot en met recepten die gebruik maken van dashipoeder (hier).
  • Klik hier voor een overzicht: de soorten sojasaus op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Rettich (daikon)

rettich
Hoe heet het?
Rettich, witte rammenas, winterradijs, Japanse radijs, Chinese radijs, daikon / aokubi-daikon / ダイコン / 大根 (Japan), luóbo / lobak / loh bak / lo-bok / lo bok / 萝卜 (China), mooli / mula / moolah / moorro / moollangi (India), mu / 무 (Korea), rabu / phakkat-hua / củ cải trắng (Vietnam), h̄ạw chị thêā ỵī̀pùn / ผักกาดหัว / หัวไชเท้าญี่ปุ่น (Thailand).

Wat is het?
Rettich of daikon is de grote zus van het ons welbekende radijsje. Ziet eruit als een enorme, witte wortel van soms wel 40cm lang en 10cm doorsnee. Smaakt milder, minder peperig dan een radijsje en de structuur is iets dichter, minder waterig.

Hoe te gebruiken?
Rauw in blokjes, schijfjes of sliertjes in/als salade of ingelegd in het zuur of zout. In dunne schijfjes door de (miso-) soep of in blokjes door een stoofgerecht. Hollanders maken er stamppot met spekjes mee. In Korea maakt men er kimchi van, in China turnip cake. Verliest soms met een dag al zijn crunch, maar gewikkeld in wat natgemaakt keukenpapier toch nog wel een tijdje te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Watermeloen Radijs

watermelon radishHoe heet het?
Watermeloen radijs, Japanse radijs, Chinese radish, watermelon radish, watermelon daikon, Asian red meat radish, beauty heart radish, roseheart radish, misato rose radish, Raphanus sativus L. ‘Red Meat’, shinrimei / xīnlǐ měi luóbo / 心里美 (China).

Wat is het?
Watermeloenradijs is een van origine Chinese radijs (vreemd genoeg in Nederland vaker aangeduid als “Japanse radijs”) die iets groter, soms veel groter is dan onze Hollandse radijs. De letterlijke vertaling is “prachtig hart”: de buitenkant doet namelijk een saai meiraapje vermoeden (wit, de bovenkant “gedipt” in groen of donkerpaars) maar de binnenkant is sensationeel fuchsia/rood en doet denken aan een watermeloen. Watermeloen radijs lijkt qua smaak en textuur eerder op daikon/rettich dan op radijs. Mild peperig met een stevige beet, minder waterig dan radijs. Lekker!

Hoe te gebruiken?
In partjes, schijfjes, julienne, brunoise of als je zo’n apparaatje hebt in dunne sliertjes. Je kunt ze stoven of grillen als raapjes, de smaak wordt dan milder maar de kleur ook. Lekker door salades, gewoon rauw. Ze zijn perfect om in te leggen in een beetje rijstazijn, suiker en zout. Het vocht kleurt dan prachtig rose. Je kunt ze als alternatief gebruiken in recepten met radijs of rettich. Afgesloten in de koelkast nog best een tijd te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Recepten (engels): winterradijs (bijv. geroosterd, gefermenteerd, door risotto)
  • Niet moeilijk zelf te telen. Zaden te koop bij Vreeken. Zoek op Mantanghong
  • François Geurds van restaurant Ivy FG snijdt deze watermeloen radijs in blokjes en serveert ze samen met condimenten als kappertjes, uitjes, etc als vegetarische steak tartare.
  • Klik voor alle posts: met of over rettich onder elkaar

Wat is er te koop? (klik hier)

Takuan (Japanse, gele rettich)

gele rettich (Takuan)
Hoe heet het?
Gele rettich, ingemaakte daikon, ingelegde radijs, yellow pickled radish, takuan / takuwan / takuan-zuke / 沢庵 (Japan), danmuji / daan moo ji / 단무지 (Korea).

Wat is het?
Grote, witte daikons worden traditioneel eerst een paar weken in de zon te drogen gehangen (zie foto hieronder) tot ze slap en behoorlijk buigzaam zijn. Daarna worden ze maandenlang ingelegd in een mengsel van in ieder geval zout en “rice bran” (zilvervliesjes van rijst) en daarbij eventueel nog suiker, het loof van de daikon, kombu, chilipeper en/of een of ander gedroogd kaki-achtig vruchtje. De smaak is niet zout of zuur, maar juist een beetje zoetig en nootachtig. Lekker!

Hoe te gebruiken?
In Japan eet men de takuan simpelweg in plakjes als bijgerechtje of afsluiter van de maaltijd. In Korea zie je het vaak in de gimbap (Koreaanse sushi rolletjes) of in de Jajangmyeon (Koreaanse versie van de hier al eerder besproken zha jiang mian). Buiten de koelkast maanden te bewaren, na openen ook nog wel een tijdje, maar dan in de koelkast.

Tips, weetjes & recepten

  • Recept: Koreaanse sushi rolletjes
  • Tegenwoordig wordt takuan natuurlijk op een modernere manier gemaakt, waarbij jammer genoeg ook allerlei kleurstoffen en conserveringsmiddelen worden gebruikt die eigenlijk niet nodig zijn, maar die staan dan wel netjes vermeld op de verpakking.
  • Klik voor alle posts: met of over rettich onder elkaar

Daikons in de zon. Foto gemaakt door Tavallai

Wat is er te koop? (klik hier)

Shiitakes

shiitake paddenstoelenHoe heet het?
Verse shiitakes / 椎茸 / シイタケ (Japan), xiāng gū / 香菇 (China), Pyogo / 표고 (Korea), hed hom / เห็ดหอม (Thailand), nấm hương (Vietnam), Lentinula edodes (L).

Wat is het?
Shiitake is een Aziatische paddenstoel die groeit op dood hout. “Shii” is de naam van de specifieke boom waar ze in Japan op groeien en “take” betekent paddenstoel. Oorspronkelijk uit China en Japan, maar tegenwoordig wordt de shiitake over de hele wereld gekweekt, ook in Nederland. Er bestaan meerdere variëteiten, van klein tot groot, dik tot dun en van gaaf hoedje tot craquelé hoedje.

Hoe te gebruiken?
Schoonvegen of gewoon snel even wassen. De steeltjes kunnen taai zijn en worden daarom vaak weggegooid of voor de bouillon gebruikt. De hoedjes van de shiitakes in plakjes een paar minuten bakken op hoog vuur of mee laten sudderen in soepen en stoofschotels. In hun geheel stoven of grillen kan ook, snijd er dan een decoratief kruisje bovenop (foto) om gelijk marineren & garen te helpen.
Let bij aankoop op dat er geen vieze schimmelpuntjes op zitten of dat ze glibberig zijn. Als je er met een vinger op drukt moet ie weer terug veren. Blijft er een deuk, dan zijn ze niet goed. Van binnen horen ze roomwit te zijn. Mooie, verse shiitakes zijn in de koelkast tot nog wel 14 dagen te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Zelf thuis shiitakes kweken kan ook, er zijn ondertussen vele winkels & website waar je groeitimbaaltjes kunt kopen.
  • Shiitakes zijn zeer geschikt voor het maken van duxelle of tapenade
  • Let op: in recepten wordt met Chinese champignon meestal gedroogde shiitake bedoeld, maar soms bedoelt men de meer op onze champignon lijkende strochampignon. En om het spannend te houden worden verse shiitakes meestal gewoon (verse) shiitakes genoemd en niet verse Chinese champignons.
  • Klik hier voor een overzicht: Aziatische paddestoelen op een rijtje

Wat is er te koop? (klik hier)

Gedroogde Chinese champignons

Gedroogde Chinese champignons weken (shiitake)
Hoe heet het?
Gedroogde Chinese champignons, gedroogde shii-takes, hoshi shiitake / 干し椎茸 / ほししいたけ (Japan), xiāng gū / 香菇 (China), malrin pyogo beoseot / 말린 표고 (Korea), hed hom hang / เห็ดหอมแห้ง (Thailand), nấm hương khô (Vietnam), Lentinula edodes (L).

Wat is het?
Gedroogde shii-takes zijn er in twee varianten: dōnggū, “winter-champignon” en huāgū, “bloem-champignon”. Bij de bloemvariant, die hoger staat aangeschreven en duurder is, lijkt het of de hoed bovenop gebarsten is. De paddestoelen worden in de zon gedroogd, waardoor de umami-smaak vrijkomt . Hierom wordt de smaak van gedroogde shii-take meer gewaardeerd dan die van verse.

Hoe te gebruiken?
Paddestoelen in een bakje overgieten met kokend water en 25 minuten of langer laten weken. Lekkerste is om ze al een dag van tevoren (in koud water) in de week te zetten. Voor gebruik uitknijpen, de steeltjes eraf snijden en weggooien. Het hoedje desgewenst in reepjes of stukjes snijden. Daarna klaar om te verwerken in diverse gerechten. Het weekwater kun je zeven en gebruiken als “shiitake dashi”.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Zwarte kip (zijdehoender of silkie)

SilkieHoe heet het?
Zijdehoender, zijdekip, Silkie, Silky, zwarte kip, Chinese wolhoender, negerhoender, morenhoender, black-skinned chicken, wu gu ji / 烏骨雞 (China), ukokkei / 烏骨鶏 (Japan), ogolgye /오골계 (Korea), gà ác (Vietnam).

Wat is het?
Zwarte zijdekip is een eeuwenoud, bijzonder kippenras (Gallus gallus domesticus) uit China. De kip lijkt geen veren te hebben, maar een zijdenzachte, poezelige vacht. Vandaar de naam Silkie. Daaronder schuilt een paarsgrijze huid, donker vlees en zelfs de botten zijn zwart. Deze beetje magere kip heeft een intense wildsmaak en wordt waarschijnlijk daarom in China allerlei geneeskrachtige eigenschappen toegedicht en in Nederland alleen voor de sier gehouden.

Hoe te gebruiken?
Vanwege smaak (wild) en textuur (taai) gaan ze traditioneel in soep, stoofpot of curry en worden ze eigenlijk nooit geroosterd. Langzaam en lang garen met smaakmakers als bijvoorbeeld wolfberries, angelica wortel, jujubes, Chinese yam en verse gember.

Tips, weetjes & recepten

  • Recept (en foto): slowcooked zwarte kip in Chinese bouillon
  • Website gewijd aan: zijdehoenders
  • Klik hier voor een selectie van een stuk prettigere plaatjes van: silkies
  • Silkies schijnen hele vriendelijke, goedmoedige (vaak kriel-) kippetjes te zijn die bijvoorbeeld net zo makkelijk andermans eitjes uitbroeden. Handig als broedkip en zeer geliefd bij hobby kiphouders.

Wat is er te koop? (klik hier)

Rijstolie

rijst-olieHoe heet het?
Rijstolie, rijstvlies-olie, rice bran oil, mǐkāng yóu / 米糠油.

Wat is het?
Rijstolie wordt geperst uit rijstzemelen (rice bran), dat zijn de vliesjes en het kiempje dat je overhoudt als je rijst pelt om witte rijst “te maken”. Olie met een hoger rookpunt dan bijvoorbeeld extra virgin olijfolie (160°C) en vergelijkbaar met die van pinda-olie (232°C). Sommige merken rijstolie zouden zelfs een rookpunt van 255°C hebben. Rijstolie heeft een mooie, neutrale smaak (hooguit een beetje nootachtig) en is ook daarom erg geschikt om in te bakken, wokken en frituren.

Hoe te gebruiken?
Gewoon zoals iedere plantaardige olie: bakken, wokken, frituren, grillen, maar je kunt er ook lekkere mayonaise of vinaigrette mee te maken. Onder de 7°C kan de olie ondoorzichtig worden, maar dat verdwijnt weer bij kamertemperatuur, zonder van invloed te zijn op smaak of kwaliteit. Gewoon buiten de koelkast te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Zonder transvetten, rijk aan Vitamine E en anti-oxydant, staat deze olie bekend als een van de gezondste oliesoorten.
  • De rookpunten van de verschillende soorten olie op een rijtje: lijstje met oplopende rookpunten.

Wat is er te koop? (klik hier)

Tempura meel

Tempura mixHoe heet het?
Tempurameel, tempura-mix, tempurabloem, tempura-ko / 天ぷら粉.

Wat is het?
Tempurameel is een kant-en-klare mix om Japans tempura-beslag te maken. Meestal met gewoon tarwemeel/bloem, een deel maïzena, aardappelmeel of een ander zetmeel en wat ei-poeder. Soms ook nog wat bakpoeder voor extra luchtigheid en een kleurstof voor een mooi goudgeel resultaat. Vooral makkelijk als je weinig beslag nodig hebt.

Hoe te gebruiken?
Tempura poeder mengen met ijskoud water (eventueel met bubbeltjes) dat liefst in de ijskast heeft gestaan met ijsklontjes erin. Roer met eetstokjes of een vork, geen garde, het beslag hoeft niet helemaal glad. Sterker nog, kleine klontjes zijn goed, te lang roeren is fout. Maak het niet te lang van tevoren klaar.
Haal dat wat je wilt frituren eventueel eerst even door wat maïzena en klop af, dan “plakt” het beslag beter aan het product. Frituur een “proefgarnaal” (±160°C-180°C) om te zien of het beslagje niet te dik is, je wilt geen dikke oliebollenlaag, je wilt een dun, knapperig, licht laagje.

Tips, weetjes & recepten

  • Zelf tempurabeslag maken is helemaal niet moeilijk, het Nobu kookboek zegt: meng 2 dl ijskoud water met 1 ei, voeg 100g bloem toe en roer met stokjes snel door elkaar. Vervang een gedeelte van het bloem eventueel met aardappelzetmeel, maizena of een ander zetmeel voor een lichter, knapperiger resultaat. (dat zou ik dus altijd doen)
  • Je kunt gewoon huis-, tuin- en keukenmeel gebruiken, maar hoe lichter, hoe lager in gluten, hoe beter. Tip: gebruik bapao-meel.
  • Lees ook de post over: tenkasu (tempura druppels).

Wat is er te koop? (klik hier)

Gedroogde garnalen (ebi)

Gedroogde garnalen zijn er in vele maten, soorten, kleuren en kwaliteiten. Vaak geldt, hoe duurder hoe beter. De smaak varieert van een beetje vies stinkend tot heerlijk zoetig. In te delen in drie soorten:


Gedroogde garnalen, Xiami
Xiami (虾米)
Gewone, gepelde garnaaltjes, gedroogd in de zon, soms voorgekookt. De regel was altijd: hoe oranjer, hoe duurder, hoe beter.
Gebruik: voor gebruik een uurtje of langer weken in (heet) water of bouillon. Lekker met een scheutje Shaoxing rijstwijn. Daarna onbereid verwerken in salades, meebakken in roerbakgerechten of gebruiken voor de beroemde XO-saus.
Bewaren: luchtdicht afgesloten in de koelkast nog maanden zo niet jaren te bewaren.


Gedroogde garnalen, Xiapi
Xiapi (蝦皮)
Ook: sia pee, dried baby shrimps, shrimp skin.
Hele kleine, doorzichtige baby garnaaltjes, met kop en al gedroogd in de zon.
Gebruik: eventueel eerst even afspoelen (doe ik nooit) en dan meebakken of stoven, meestal in groentengerechten. Of verpulverd om sauzen of beslag (takoyaki) op smaak te brengen. Klassiek in de vulling van Chinese bieslook pasteitjes (jiǔcài hézi /韭菜盒子).
Bewaren: luchtdicht afgesloten in de koelkast (of vriezer) nog maanden zo niet jaren te bewaren.


Sakura Ebi by køkken69, on Flickr
Yinghua Xia (櫻花蝦)
Ook: sergestid shrimp, cherry (blossom) shrimps, Pelagic shrimp, sergestes lucens (Latijn), sakura ebi / サクラエビ / 桜海老 (Japan).
Een bijzonder soort garnaal die enkel voorkomt in bepaalde wateren bij Japan en Taiwan en waar ook maar een paar maanden per jaar op gevist mag worden. Vers zijn ze heerlijk, maar gedroogd ook. Een ware delicatesse, zie bijvoorbeeld deze intrigerende bonbons van gedroogde garnalen met witte chocolade.

Tips, weetjes & recepten

Andere posts over gedroogde vis enzo:

Gedroogde inktvis Gedroogde st. Jacobs schelpen, Conpoy Katsuobushi, gedroogde bonito flakes Maldive Fish Gedroogde ansjovis Ikan Teri, gedroogde ansjovis

Wat is er te koop? (klik hier)